for local besturen. Voor lokale besturen is het niet altijd makkelijk om op een laagdrempelige manier te communiceren over hoe de publieke ruimte zal veranderen, of al veranderd is. En al helemaal niet als je in de publieke ruimte zélf de link wil leggen van heden naar verleden, of van heden naar de toekomst.

Plannen voor een ingrijpende vernieuwing van een dorpsplein kan je wel bekendmaken via bewonersbrieven of via een maquette in het gemeentehuis. Maar hoe kan je effectief voorbijgangers op het dorpsplein laten ervaren hoe het plein er straks zal uitzien?

En erfgoedverenigingen zijn dan wel sterk in het confronteren van fysieke plekken met hun verleden via bijvoorbeeld uitvergrote historische foto’s, maar dat verleden écht oproepen lukt evenmin.

Ontwerpbureau pilipili ging de uitdaging aan om, samen met erfgoed zuidwest en enkele gemeenten, tijdsreizen toch mogelijk te maken. Pilipili deed eerder al beperkt aan cocreatie met openbare besturen, zoals in het kader van de K-totem, een initiatief van Designregio Kortrijk. Brecht Bronte van pilipili was graag bereid om terug in een cocreatietraject in te stappen: “Hoewel het niet ging om een heel urgente uitdaging zoals de nood aan ontharding, krijgen alle steden en gemeenten wel te maken met de nood aan een duidelijke, tastbare communicatie over en in de publieke ruimte. Ze hebben zelf al diverse zaken uitgeprobeerd, zoals infozuilen bij wegenwerken. Vanuit die ervaring en onze insteek zijn we tot een aantal criteria gekomen voor het te bedenken concept.”

Die wensenlijst ziet er zo uit:

• Zichtbaar: een bescheiden infokader ergens op een hoekje van het plein is geen optie. Het concept moet opvallen.
• Mooi: het concept moet opvallen maar op een pósitieve manier. Het ontwerp mag dus niet clashen met de omgeving.
• Toegankelijk: het moet letterlijk iets zijn waar alle passanten en inwoners makkelijk bij kunnen, ook kinderen of mensen met een beperking.
• Laagdrempelig: het gebruik moet zichzelf uitwijzen. Geen ingewikkelde installaties of bedieningspanelen dus.
• Veilig: het object bevindt zich in de publieke ruimte en moet dan ook aan een aantal voorschriften voldoen. 
• Mobiel: de publieke ruimte is voortdurend in beweging. Ook het concept moet mee kunnen bewegen. Eenvoudig te installeren en weer weg te halen is een must.
• Interactief: het concept beperkt zich liefst niet tot het geven van informatie. Er moet een wisselwerking ontstaan zodat de kijker een echte gebruiker wordt.

Met deze wishlist onder de arm gingen de partners aan de slag. Dat resulteerde in een tweedelig concept:

1. Een fysiek luik. Met een 3D-printer werden modulaire betonelementen gemaakt die je op een plek in de publieke ruimte kan stapelen. Het ontwerp doet denken aan een ‘blokkenman’. De openingen in het ontwerp bieden letterlijk een perspectief op verleden of toekomst. De blokken kunnen ook in diverse vormen worden gecombineerd, tot zelfs een zitbank toe.
2. Een digitaal luik. Via QR-codes krijgen gebruikers toegang tot een digitaal portaal. Op dat portaal vind je meer info. Die info kan minimaal zijn, zoals extra foto’s of tekstmateriaal. Maar die info kan ook heel tastbaar worden, via hologrammen bijvoorbeeld, of augmented reality.

In de grensoverschrijdende context van TRIPOD-II werd inspiratie voor het digitale luik gezocht bij een aantal bedrijven in Wallonië en Noord-Frankijk. Er ging zowaar een bijzonder inspirerende wereld van mogelijkheden open. Reizen door de tijd lukt nog altijd niet, maar reizen van de fysieke plek naar de digitale wereld en omgekeerd kan wel. Al zijn er nog een paar knopen door te hakken, geeft Brecht Bonte mee: “Vanuit pilipili waren we zelf al de mogelijkheden van bijvoorbeeld augmented en virtual reality aan het verkennen. Wat we bij die bedrijven zagen, maakte de mogelijkheden nog allemaal veel tastbaarder. Een AR-omgeving, een 360° view op de toekomst, hologrammen: met technologie kan je het verleden of de toekomst een heel stuk dichterbij halen, wat een bijzonder waardevolle aanvulling is op het fysieke object. Tegelijk komen er ook extra vragen bij zoals welke info ga je precies delen en wie beheert die info?”

Er zijn dus nog een paar praktische puzzelstukjes uit te klaren vooraleer je de eerste betonnen ‘blokkenmannen’ in het straatbeeld zal zien opduiken. Maar het traject leerde alvast dat de wishlist haalbaar is en dat je mensen uit het heden heel levendig kan laten ervaren hoe het verleden eruit zag of hoe de toekomst eruit kan zien.