De fietsroute Blauwe Ruit is een lus van 90 km langs de belangrijkste waterlopen van de Eurometropool Lille-Kortrijk-Tournai. De Eurometropool en haar partners wilden de route graag een eigen identiteit en uitstraling geven via een opvallende markering.
Niet de traditionele fietsroutebordjes dus, maar een eigenzinnige, kunstzinnige, veelzinnige en toch ondubbelzinnige markering. Landschapskunst, installaties, digitale technologie, kleur, klank: hoe het er precies moest uitzien was nog niet duidelijk, maar de criteria waren alvast wel afgebakend.
Deze uitdaging werd op een enigszins andere manier dan de andere trajecten aangepakt en werd meteen volledig internationaal opengegooid. De kernprincipes van cocreatie en interdisciplinariteit bleven wel pal overeind staan. Het werd een boeiende rit, vooral ook omdat deze manier van werken voor de betrokken partners en de geselecteerde designers een primeur was.
Zo was Catherine Christiaens, coördinator Eurometropool Lille-Kortrijk-Tournai, zelf nog niet lang in dienst toen ze de vraag kreeg om deze uitdaging mee te trekken. Aftoetsen bij de collega’s was geen optie, want ook voor de Eurometropool was zo’n traject een nieuw gegeven: “We vinden het heel belangrijk om zo’n initiatieven te ondersteunen, maar het hoort niet meteen tot onze corebusiness. We zijn niet zo thuis in de wereld van design, en cocreëren is ook een nieuwe methodiek voor ons. Gelukkig konden we rekenen op de expertise en de netwerken van de partners van TRIPOD-II. De opstartfase is zo heel vlot kunnen verlopen. We lanceerden een internationale call naar creatievelingen, waarop 21 kandidaten reageerden.”
Ook voor de Franse designers Emmanuelle Valot en Yoann Druet, de creatievelingen die het uiteindelijk haalden, was het een nieuwe ervaring. Nieuw én intens, geeft Emmanuelle mee: “Het was de eerste keer dat ik een project met Belgische partners uitwerkte. Cocreëren was ook een primeur. Ik ben gespecialiseerd in grafisch ontwerp en normaal werken wij opdrachten volledig binnen ons grafisch bureau uit. Voor dit project zijn we voor het eerst heel intensief gaan samenwerken met zowel publieke actoren als met bedrijven.”
“We hebben samen een uitgebreid parcours afgelegd. We hebben eerst het type bedrijven dat we nodig hadden, gedefinieerd. We zijn daarna een-op-een met een aantal mogelijke bedrijven in de grensregio gaan praten. Die zijn trouwens zowat allemaal in het traject ingestapt. Daarna kon het gezamenlijke denkwerk beginnen. Tijdens één grote workshop met alle mogelijke stakeholders, van inwoners tot beheerders van waterwegen, hebben we het concept uitgediept. Dat werd dan verfijnd in kleinere, heel praktische workshops en via locatiebezoeken.”
Dat verfijnen hield ook compromissen in. Want ideeën vertalen naar de realiteit kan niet altijd een-op-een. Gelukkig konden de designers rekenen op de steun van onder meer Christiaan Billiet. Hij is verantwoordelijk voor engineering & onderhoud bij maatwerkbedrijf WAAK Metaal & Assemblage en via zijn eigen bedrijf Billiet Art Works zet hij zijn technische expertise in om kunst te maken. Die unieke combinatie was geen overbodige luxe in dit project: “Je hebt op een bepaald moment ook engineers aan tafel nodig, mensen die weten wat productie is, die met hun technisch inzicht de ideeën kunnen vormgeven. Dat is niet altijd makkelijk. Je moet echt op zoek naar haalbare oplossingen zonder afbreuk te doen aan het concept. De designers wilden voor de Blauwe Ruit bijvoorbeeld met een heel typische kleur blauw werken, maar in poederlak is dat niet beschikbaar. Poederlak is dan wel weer handig voor materialen die buiten komen te staan, om ze zonbestendig, vandalismebestending, enz. te maken. Dan moet je dus op zoek naar een compromis.”
Die compromissen hebben ze ook gevonden, dankzij de quadruple helix samenwerking. Hoe complex die ook mag lijken, en al helemaal in een grensoverschrijdende context, toch smaakt zo’n samenwerking alvast voor Emmanuelle naar meer: “Ondanks het grensoverschrijdende aspect en de mix van partners, is de samenwerking super verlopen. Iedereen deed zijn deel. Eurometropool hield de contacten met de gemeenten en locaties warm. De bedrijven zorgden dat we prototypes hadden waarmee we de boer op konden, en ze gingen zelf ook mee op stap. Alhoewel het voor ons over heel de lijn een primeur was, is het duidelijk voor herhaling vatbaar.”
Catherine Christiaens, Eurometropool Lille-Kortrijk-Tournai
Het werk zit er evenwel nog niet helemaal op. De cocreatie resulteerde in een mooi gevarieerde productcatalogus waarmee gemeenten in de Blauwe Ruit nu aan de slag kunnen. Het zal dus nog even duren voor de markering overal in de Blauwe Ruit opduikt. Maar de eenheid in het concept is er, de uitgewerkte producten ook, en het draagvlak evenzeer.
Naast de productcatalogus doken en cours de route nog een aantal resultaten op die niet meteen ingecalculeerd waren maar wel mooi meegenomen zijn. Catherine Christiaens geeft er alvast een paar mee: “Als eerder institutionele organisatie zijn we met dit project echt het terrein opgegaan. We zijn met gemeenten ter plaatse gaan afspreken over mogelijke locaties. We zijn met bedrijven op pad gegaan, met een prototype in de autokoffer om het op diverse locaties uit te proberen. We hebben met de mensen van waterbeheer in de drie regio’s overlegd. Dat zijn leuke ervaringen en contacten die we anders niet meteen hebben. We hebben zo ons netwerk constant kunnen uitbouwen.”
“We hebben ook veel airplay gekregen met dit initiatief. We hebben het als Proof of Concept (POC) ingediend bij Lille World Design Capital 2020. Ze waren echt wel gewonnen voor de idee en hebben ons vaak als best practice meegenomen in hun communicatie. We waren ook bij de geselecteerde POC’s die mochten pitchen voor een internationale jury. Finaal hebben we het niet gehaald, maar het was toch fijn om die ervaring op te doen, en het was meteen ook een leuke erkenning voor de designers, de bedrijven en iedereen die mee hun schouders hieronder hebben gezet.”
Het resultaat is dus niet alleen een identiteit voor de Blauwe Ruit, maar ook een verrijkend parcours voor wie in het traject is ingestapt.
